Auteursarchief:

Ondersteuning bij schrijven tijdens de corona-crisis

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Onder huidige omstandigheden is er een boel dat ik – gewoon of ongewoon – kan doen voor adviseurs en andere schrijvende professionals:

  • Alles wat ik sowieso op afstand deed, kan gewoon: schrijfbegeleiding, redactie, tekst- en presentatieadvies, coaching, feedback geven enzovoort. Dat kan grotendeels per e-mail, met (video-)bellen als aanvulling. Ik ben nu zelfs flexibeler dan anders, want ik ben niet weg om trainingen te geven en niet op vakantie. Neem wel nog steeds even vooraf contact op als je planning nauw komt. Aarzel vooral niet om me te benaderen als je – meer dan anders misschien – een kritische tegenlezer of advies nodig hebt voor je tekst of presentatie. Of als dit juist een tijd is om je schrijfvaardigheid bij te spijkeren.
  • Groepstraining ‘live’ zijn voorlopig natuurlijk niet aan de orde. Een deel daarvan kan vervangen worden door wat er in de eerste bullet staat, zoals feedback op afstand. Ik wil verder graag experimenteren met een groepstraining met behulp van videobellen, dus als je daar interesse in hebt, hoor ik het graag. Zo lang dat in de experimentele fase is, doe ik dat tegen gereduceerd tarief.
  • Ik ben bezig met het ontwikkelen van een e-learning voor het schrijven van lezergerichte adviesrapporten. Dat gaat nog wel even duren, maar het komt eraan! De training is gebaseerd op Adviseren met perspectief en vervangt het algemene deel van mijn basistraining, en daarna kunnen we op afstand verder. Als je daar interesse in hebt, hoor ik ook graag alvast van je. In eerste instantie zal de e-learning er in het Nederlands zijn, later ook in het Engels, inclusief een Engelstalige bewerking van mijn boek.
  • Natuurlijk kun je sowieso altijd mijn boek en dit blog lezen. blijf bloggen over zaken die voor schrijvende professionals relevant zijn!

In crisistijd komt formuleren nauw

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Er gaat in de coronacrisis veel mis op communicatiegebied. De persconferentie van vorige week was verwarrend, overheidsteksten onduidelijk (ik heb zelf zaterdag de tekst over de Tozo-regeling uitgepluisd, daar stonden toen meerdere onbegrijpelijke en ambiguë dingen in), enzovoort.

Wat mij betreft laat dat allemaal zien dat goede communicatie voorbereidingstijd kost. Het is nu allemaal haastwerk en dat kan niet anders dan met fouten. Als je met je tekst belangrijke boodschappen wilt overbrengen, moet je nadenken over je aanpak en je moet ze kritisch laten tegenlezen. Dat gaat nu allemaal niet. Dat vind ik overigens wel begrijpelijk. We tasten  allemaal rond in een onbekende wereld vol onzekerheden.

Met al dat begrip wil ik nog twee dingetjes kwijt die mij aan formuleringen in het nieuws zijn opgevallen. Of liever gezegd: ik merkte als nieuwsconsument soms wat ergernis bij mezelf, en dat kan ik analyseren als moeite met wat ze impliciet oproepen:

– Formuleringen waarin het lijkt alsof de desbetreffende persoon of groep het alleen moeilijk heeft. Bijvoorbeeld deze openingszin:

Het zijn onzekere tijden voor de clubs in het betaald voetbal.

Uh, voor wie zijn het geen onzekere tijden? ‘Ook voor de clubs in het betaald voetbal zijn het onzekere tijden’ had ik sympathieker gevonden.

– Het frequente gebruik van het woord kwetsbaar op een manier die oproept dat er kennelijk ook onkwetsbaren zijn – wat niet klopt. Er zijn tv-items geweest waarvan ik had gewild dat ik had mee zitten turven hoe vaak het woord kwetsbaar gebruikt werd. Het betekent dan ‘hoger risico op ernstig verloop van COVID-19’. De crux is dat het een graduele schaal is, van een hoger of lagere risico, geen absolute, van kwetsbaar versus onkwetsbaar. Niemand van ons weet hoe ziek we zullen worden. We zijn allemaal kwetsbaar. Voor corona, maar sowieso in het leven. Daar confronteert deze ziekte ons mee. Mogelijk kan dit type gebruik van kwetsbaar bij laag-risico-groepen zoals jongeren het gevoel van onkwetsbaarheid en daarmee ‘fuck-corona’-achtig gedrag versterken.

Beide voorbeelden laten zien dat je door iets te zeggen impliciet ook iets anders níet zegt, maar dat is er dus ergens wel. Dat heet framing – hartstikke interessant.

Dat het óók interessant is, dat is het beste wat ik van deze crisis kan maken. Daarom blijf ik observeren en schrijven.

 

Trainingen op afstand geven

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik heb de afgelopen week vaak, maar wel alleen van niet-opdrachtgevers, de vraag gehad of ik mijn trainingen nu op afstand aan ga bieden. Antwoord: ja, nee en ja:

  • Ja, ik deed al veel werk op afstand. Die echte trainingen niet, maar ik deed vanuit huis wel schrijfbegeleiding, redactie, coaching en feedback geven. Dat kan onverminderd, gewoon per mail en met bellen. Geen probleem, ik had het er vorige week zelfs even best druk mee!
  • Nee, ik zie mezelf niet zomaar mijn basistrainingen (lezergericht schrijven/piramideprincipe) vanuit huis doen. De aanpassing van werkvormen, daar kom ik nog wel uit. Veel lastiger lijkt me het contact. Als ik zie hoe scholen dat doen, veelal via Zoom, begrijp ik, vind ik dat knap, maar zij kennen elkaar al en de lessen passen in een bestaande structuur. Mensen leren kennen door ze op postzegelformaat op een scherm te zien en daar from scratch iets mee op te zetten, inhoudelijk en qua groepsdynamiek – dat lijkt me een hele toer. Het lijkt me zelfs al gek om totaal niet te kunnen ‘snuffelen’ aan hun omgeving en zo dus een veel beperkter gevoel te ontwikkelen voor de organisatie – die is nogal essentieel in mijn werk. Ik heb ooit één keer een videoconference-training gegeven, vond dat lastig en een sterke verarming ten opzichte van ‘live’. Ik zou het via Zoom wel eens willen proberen, als experiment, maar het kan mijn gewone werk niet vervangen, zeker niet een-twee-drie. Ik heb na deze eerste week bijvoorbeeld al mensen horen klagen ook over vermoeidheid en hoofdpijn na zulke sessies. Tot nu toe heeft ook nog geen enkele opdrachtgever interesse hierin getoond. Ze kiezen voor uitstel van de trainingen – en dat begrijp ik.
  • Ja, ik ben bezig met het maken van een e-learning adviesrapporten schrijven. Daar ben ik vorige week mee begonnen, maar dat is in zoverre toeval dat het contact met de opdrachtgever, de Radboud Universiteit, al van eind januari dateert, dus van pre-corona-tijden. Ik had erder ook al eens over een e-learning nagedacht, maar toen was er geen concrete vraag en kon ik de klus in m’n eentje niet overzien. Nu ga ik in totaal vier modules maken, gericht op minorstudenten Letteren: beginners en gevorderden, in twee talen. De beginners-module zal maar minimale aanpassing vergen om mijn reguliere introductietrainingen grotendeels te vervangen. Onderdeel van de afspraak is dat ik hem ook zelf mag gaan gebruiken, voor andere opdrachtgevers dus. Dat gaat nog wel even duren – het maken van een goede e-learning is een boel werk. Maar ook dat gaat nu lopen, want het kan voorlopig grotendeels op afstand. Ik hoop er ook veel van te leren, ik ga samenwerken met ervaren e-learning-bouwers. Ik lever vooral de inhoudelijke en didactische expertise aan, en ik ben benieuwd wat er uit het gemeenschappelijke project voort gaat komen. Wordt vervolgd dus! 

Exponentiële groei visualiseren

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Afgelopen zaterdag had de NRC een artikeltje in de rubriek Alledaagse Wetenschap over het inzichtelijk maken van exponentiële groei. Elders had ik ook al geluiden gehoord over dat mensen dat niet snappen. Iemand had bijvoorbeeld opgevangen dat iemand anders had gezegd: een corona-patiënt besmet gemiddeld maar twee mensen, dat valt toch wel mee? Exponentiële groei is kennelijk lastig te bevatten.

Ik snap het wel – mijn man was pannenkoeken aan het bakken, en hij rekende voor de gein voor hoe veel hij zou verdienen als hij voor de eerste pannenkoek 1 cent zou vragen en dat steeds zou verdubbelen. Die eerste paar stapjes, 2 cent, 4 cent, 8 cent, die zien er niet alarmerend uit, dat effect had het op mij ook. Maar de tiende pannenkoek zou al meer dan € 10 kosten – and counting. Het gaat daarna alleen maar harder en harder en harder.

Nou had dat artikel de suggestie om exponentiële groei inzichtelijk te maken door een grafiek met een logaritmische schaal (zie rechts hiervan).

Uh?

Ik denk dat mensen die sowieso al niet snappen hoe exponentiële groei werkt, echt helemaal niks snappen van een logaritmische schaal.

Bovendien zien die grafiekjes op zo’n schaal er precies tegenovergesteld uit aan wat ze bedoelen te laten zien: ik zie daar een geleidelijk stijgend lijntje. De visualisatie is dus heel geruststellend. Ik moet de getallen langs de y-as lezen om te zien hoe erg het is. Dat is, wat mij betreft, niet het idee van een geslaagde visualisatie.

Een goede grafiek brengt een boodschap over op twee niveaus: het globale, in één oogopslag, en het gedetailleerde, bij nadere bestudering. Het globale mislukt hier volkomen, tenzij het je bedoeling is geruststelling te communiceren, en het gedetailleerde is slechts weinigen echt te begrijpen.

Je moet hier juist kiezen voor een grafiekvorm die de lucht in piekt, volgens mij – zoals het veel gebruikte plaatje dat het nut van social distancing laat zien, met een grafiek die door de grens van de ziekenhuiscapaciteit schiet als je niks doet (‘flatten the curve‘).

Ik snap bovendien ook niet waarom het aantal besmettingen gerapporteerd blijft worden. Er wordt, zo ik heb begrepen, amper meer getest, dus het echte aantal besmettingen – niemand die het weet. Door in de meldingen het aantal doden en het aantal bevestigde besmettingen te geven, lijkt het corona-virus veel dodelijker dan het is. Er staat dan wel steeds braaf bij in het nieuws dat:

Het RIVM benadrukt dat het werkelijke aantal besmettingen hoger ligt, omdat niet iedereen getest wordt.

Maar zo werkt het niet – dat is te vaag en abstract, in contrast met de precieze getallen van de doden en de wel-getesten. Daar speelt ook weer de lastige verhouding tussen getallen en woorden een rol bij overigens: die getallen zijn precies en ze vallen op in een nieuwsbericht, tussen alle woorden. De woorden zijn vaag en ‘maar’ woorden, tussen al die woorden.

Het gegoochel met getallen in deze crisis krijgt al wat meer aandacht, onder andere in de NRC van vandaag. Ik zal het vanuit mijn vakgebied ook kritisch blijven volgen. Al is het maar omdat ik zo íets kan doen ermee!

Liever een taartdiagram

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Ik werk veel voor adviseurs met een kwantitatieve oriëntatie (financieel adviseurs, schrijvers bij banken, pensioenfondsen en investeerders, data-driven consultants), dus de rol van getallen in tekst interesseert me. Ik weet ook dat dat niet altijd goed gaat – ik zeg wel eens dat tekst en taal elkaar eigenlijk bijten. Lezen en reken zijn verschillende functies immers. Vaak is het aan te raden om ze te scheiden door getallen op te nemen in tabellen en grafieken en dergelijke.

Zodoende kon ik dinsdag de NRC betrappen op een slordigheidje:

De kans dat je in Nederland Covid-19 hebt als je de genoemde griep- of verkoudheidsachtige klachten hebt, is overigens nog steeds erg klein. Bij de patiënten met griepachtige klachten die in de week van 2 tot 8 maart in een steekproef getest zijn, werd bij 40 procent een influenzavirus (griep) gevonden en bij 5 procent een verkoudheidsvirus , rapporteert het Nivel. Het onderzoeksinstituut voert deze meting wekelijks uit met het RIVM. Sinds zes weken wordt daarbij ook op het nieuwe coronavirus getest. Daarmee zijn tot nu toe twee geïnfecteerde personen gevonden.

Reken even mee: van de mensen met griepachtige klachten werd bij 40 + 5 = 45 procent griep óf verkoudheid gevonden – en bij de rest dan? Niks? Onbekend? Anders? Of je zou zelfs even kunnen denken: corona? Een onverklaard gat van 55 % vind ik sowieso te groot.

En hoe verhouden die percentages zich tot het absolute aantal van twee corona-gevallen? Daar kun je zo helemaal niets mee. Al helemaal niet omdat de griepachtigen-steekproef over één week gaat en corona over zes weken, maar dat zag ik pas de derde keer dat ik het las.

Hier had wat mij betreft een taartdiagram bij gepast, al is het maar omdat de vorm dan dwingt tot precisie en explicitering. Je móet dan immers tot 100 % komen. Een taartdiagram had ook geruststellend kunnen zijn, als dat de strekking hier is, door zichtbaar te maken dat corona slechts een piepklein taartstukje is. Als dat klopt althans, want dat kan ik op basis van de tekst alleen maar gissen.

 

 

Bijstand is heel weinig

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Sinds maandagavond hebben al meerdere mensen me gevraagd of ik geholpen ben door de corona-maatregelen voor zelfstandigen.

Ikzelf?

Nee.

Daar zit een goeie en een slechte kant aan:

  • De goeie kant is dat ik nog steeds op eigen kracht aan een inkomen op bijstandsniveau kan komen. Er lopen nog wat dingen wél gewoon door omdat die op afstand kunnen, ik heb zelfs een offerte voor een nieuw project net bevestigd gekregen (erg leuk, ook inhoudelijk daarover later meer) en mijn uurtarief is ongewijzigd. Daar ben ik blij mee. Het valt bij mij eigenlijk tot nu toe best wel mee: het gaat om één uitgestelde klus. Dat was wel een grote, het scheelt me in maart en april een paar duizend euro omzet en een boel ‘bedrijvigheid’, want het was nog in Amsterdam ook. Ik heb bovendien een grote buffer die ik in goede jaren heb opgebouwd; mijn bedrijf is kerngezond. Ik red me voorlopig wel, en ik vind het ook fijn om mijn hand niet op te hoeven houden en bijstand mag naar degenen die het harder nodig hebben. 
  • De slechte kant is dat bijstand erg weinig is. Daarom lost de maatregel wel wat problemen op, maar niet alles voor iedereen. Bepaald niet. Een inkomensaanvulling tot bijstand is beter dan niets, het helpt de ergste nood, het helpt zeker de ‘vogelvrijen’ aan de onderkant van de markt, en het is goed dat het onafhankelijk is van partnerinkomen en vermogen. Maar, beste lezers, hoe zou het voor jullie zijn om ineens tot dat inkomensniveau terug te vallen? En dan is het nóg anders, want om een idee te geven: alleen al mijn arbeidsongeschiktheidsverzekering kost me jaarlijks ongeveer twee maanden bijstand.

Edit: terwijl ik dit schrijf, komt afzegging nummer 2 binnen, voor eind april, en kan ik dus nog een fiks stuk omzet doorstrepen. Zo gaat het dus…

De ‘beschermende muur’ als onethische metafoor

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Net als vele anderen was ook ik wel te spreken over de toespraak van Rutte afgelopen maandag. Ik vond het inhoudelijk helder en dapper, en ik vond het ook goed om te zien hoe zenuwachtig hij was – ik heb niet eerder bij hem gezien dat hij zich vastklampte aan de autocue. En dat snap ik. Rutte is ook een mens. Bovendien: onder deze omstandigheden hoor je emotie te tonen, dat mag, dat is goed want empathisch (minister Wiebes kreeg noch zondag, noch gister ook maar enige non-verbale empathie voor elkaar, viel me in contrast op).

Toch kriebelde er ook meteen wat, en dat is sindsdien actueel: dat er iets niet klopt met dat idee van de groepsimmuniteit. Inmiddels heeft Van Dissel van het RIVM dat ook al wat genuanceerd, begrijp ik (uit het liveblog van de NOS). Er is ook iets taligs over te zeggen: het opgeroepen beeld klopt niet.

In eerste instantie dacht ik maandagavond dat mijn gevoel van ‘hier klopt iets niet’ erin zat dat Rutte niet hardop zei dat groepsimmuniteit opbouwen door middel van gecontroleerde verspreiding van het virus tot veel doden zal leiden – ik heb het niet precies gevolgd, maar ik zag later getallen voorbij komen in de tienduizenden.

Meteen dacht ik echter ook: ja, dat kan-ie niet zeggen natuurlijk, dat snap ik wel, dat is paniek zaaien.

Wat hij wel zei was:

Hoe groter de groep die immuun is, hoe kleiner de kans voor het virus om over te springen op kwetsbare ouderen en mensen met een zwakke gezondheid. Met groepsimmuniteit bouw je als het ware een beschermende muur om hen heen.

Dat beeld klopt niet. Je bouwt met groepsimmuniteit niet een muur om kwetsbare mensen. Je kunt de immunen niet van de rest afgrenzen. Het is niet zo dat wij sterken maar immuun moeten worden zodat zij zwakken beschermd zijn:

  • Deels kun je kwetsbare mensen niet volledig beschermen, nouja, hooguit in compleet isolement voor heel lang, dus dan moeten die bijvoorbeeld in die tijd ook geen andere medische hulp nodig hebben. Dat is niet reëel, zeker niet voor iedereen.
  • Deels is de makke van het corona-virus ook dat niet vooraf duidelijk is wie er heel ziek van worden en wie niet. Je kunt jezelf wel sterk wanen, en voor de meesten van ons zal dat ook zo zijn – dus dat de ziekte niet meer is dan een fikse griep. Maar niet voor iedereen. Als je niet weet om wie, kun je die beschermende muur niet maken.

Ruttes beeld van een beschermende muur om een kwetsbare groep klopt niet – op het onethische af, vind ik, vanwege het verhullende karakter. Hij had daar beter iets kunnen zeggen dat er niets anders op zit dan blootstelling, en dat alleen met gecontroleerde verspreiding de ziekenhuizen niet overvraagd worden. Dat is ook inderdaad wat Van Dissel nu benadrukt – de capaciteit van de ziekenhuizen speelt een grotere rol dan die groepsimmuniteit.

Dit voorbeeld laat wat mij betreft zien hoe ‘verneukeratief’ talige metaforen kunnen zijn. Een muur om zwakken te beschermen, het klinkt prachtig. Maar het is maar een beeld.

Gebaren voor hamster(en)

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Tussen alle corona-narigheid door valt er gelukkig ook nog wel eens wat te lachen en te leren. Het prachtige gebaar van doventolk Irma Sluis voor hamsteren bij de persconferentie van zondag ging viral. Het maakte mij nieuwsgierig naar het woord voor hamster – wij hebben er daar twee van als huisdieren. Ik verwachtte iets wat niet zozeer op dat gegraai leek, al doen hamsters zoiets wel als ze graven, maar dat is niet zo kenmerkend. Veel kenmerkender voor het dier zijn de wangzakken. En inderdaad, die komen tot uitdrukking in het gebaar: https://www.youtube.com/watch?v=uFfRKylZk50 Leuk om te zien, en als taalkundige vind ik het interessant dat de verwantschap die er wel is tussen de Nederlandse woorden, er in gebarentaal niet is.

 

Aangeboden: begeleiding, coaching, training en redactie op afstand

Louise Cornelis Geplaatst op door  

We zitten met z’n alleen in hetzelfde naargeestige schuitje… ook bij mij is mijn agenda vorige week in korte tijd geheel leeggevaagd door het annuleren van groepsbijeenkomsten bij mijn opdrachtgevers, en daarmee zijn mijn inkomsten ook foetsie. Zoals het er nu uitziet, heb ik dit jaar minstens 15 % omzetderving. Alles wordt in principe verzet, maar ik kan mezelf straks niet dubbel verkopen natuurlijk. Het kan nog gaan oplopen als dit lang gaat duren en de economische schade daarna groot is – want dan, dat besef ik maar al te goed, is tekstkwaliteit niet de eerste prioriteit.

Gelukkig heb ik een fikse financiële buffer, dus ik heb zelf geen acute nood, maar ik maak me wel zorgen om hoe het verder gaat, met mezelf, met iedereen. En ik maak me soms ook boos – bijvoorbeeld over de uitspraken van minister Wiebes gisteren, dat zelfstandigheid ‘eigen keuze’ is. Ja, van mij wel. Maar ik kan verder kijken dan mijn neus lang is. Overigens lijkt mij dat de huidige situatie aantoont waarom zelfstandigen dat veelbesproken belastingvoordeel hebben: omdat ze meer risico lopen, ook onverzekerbare. Het is mede dankzij twintig jaar die aftrek dat ik nu een dusdanige buffer heb dat de nood niet meteen aan de man is. 

Maar goed – het werk dat ik doe, kan in principe grotendeels ook op afstand: per mail, en met wat bellen of skypen. Dus mocht er iemand behoefte hebben aan schrijfbegeleiding, coaching, training en redactiewerk, dan hoor ik het graag. Nu is je kans om het piramideprincipe onder de knie te krijgen, met één-op-één-aandacht! Of zit je thuis te worstelen met je adviesrapport – ik kan je helpen. Wees welkom.

 

Over de vorm van de corona-persconferentie

Louise Cornelis Geplaatst op door  

Als ik naar mijn blogpost van vorige week kijk, lijkt dat veel langer geleden – wat is er veel gebeurd in één week. Voor mijn werk is de meest directe consequentie dat mijn grootste opdrachtgever voor deze en volgende maand alle groepsbijeenkomsten en dus al mijn trainingen heeft gecanceld, en dat ik dus op korte termijn zit met een oceaan aan tijd en heel weinig inkomsten. Voor de lange termijn is dat allemaal nog niet heel zorgelijk en ik heb vooralsnog genoeg andere dingen te doen, maar het zijn ongewisse en zorgelijke tijden.

Ik probeer er het beste van te maken, dus kom ik nu toch nog even met twee observaties over de persconferentie van afgelopen donderdag:

  • Ik vond het gebrek aan ‘hoofdboodschap voorop’ zeer storend. Direct na de start gaf Rutte het woord aan Van Dissel van het RIVM, om die te laten vertellen ‘waar we nu staan’. Van Dissel ging eerst een hele verhandeling houden over de verschillende herkomsten van het virus – best interessant, maar heel theoretisch, en niet wat ik wilde weten. Ik wilde weten wat de nieuwe maatregelen waren, ik vond dat bloedje spannend. Ik dacht nog even dat het mijn eigen beroepsdeformatie was, maar ik zag later op Twitter meer reacties als ‘Kom nou op met die maatregelen!’ Op mij was het effect er een van verergering, van vergroting van het gevoel ‘nu is het echt menens’ – want ze durven er niet meteen mee voor de dag te komen.
  • Rutte gebruikte aan het begin additionele en outbreak management team/OMT; Van Dissel idem, plus sedert en mitigeren/mitigatiefase Later hoorde ik ook nog challengen. Schokkend – wat een schrijftaal en consultantjargon! Mitigeren begrijpt denk ik slechts een kleine minderheid; ik ken het alleen omdat ik met het soort consultants werk die dat met risico’s doen.Voor een meneer van het RIVM ligt het misschien anders, maar Rutte kan veel gewoner spreken. Dat hij dat donderdag niet deed, gaf mij de indruk van grotere onzekerheid dan gebruikelijk. In onzekerheid gaan mensen abstracter praten en schrijven namelijk, daar is zelfs onderzoek naar.

Het leken me twee signalen van vrij plotseling toegenomen angst, waar me eerder was opgevallen dat er veel geruststellends passeerde in de officiële kanalen. De omslag was zeer groot, en de paniekreactie die erop volgde, met al dat gehamster, verbaasde me dan ook niet. Dat lag natuurlijk niet alleen maar aan deze vorm-kenmerken, maar ik denk dat ze wel een rol hebben gespeeld.