Over schrappen en bondig zijn
Op Taalschrift staat een interessante column dat het advies ‘schrijven is schrappen’ tot onzin verklaart. Leuk om te lezen, zeker ook de reacties eronder. Als het goed is, komt er daar ook nog eentje van mij onder te staan; ik heb hem geschreven maar kreeg het bericht dat-ie wacht op moderatie.
De strekking van mijn reactie is dat ‘schrijven is schrappen’ volgens mij iets anders is dan het advies bondig te zijn, om de redenen die Freerk Teunissen in zijn reactie geeft. En ik voeg er nog één nuance aan toe, namelijk dat de wenselijkheid van bondigheid nogal verschilt per genre: ik houd ook van dikke romans, maar in zakelijke teksten vind ik bondigheid wel degelijk een groot goed, mits dat niet ten koste gaat van inhoud en begrijpelijkheid, en mits lengte wordt gemeten in leestijd, niet in aantal woorden.
Meer in het algemeen is goed schrijven het balanceren van een heleboel mogelijk strijdige waarden: bondigheid, volledigheid, interessantheid, begrijpelijkheid… En over die leestijd: nóg belangrijker vind dat een zakelijke tekst de lezer in staat stelt om zelf op goede gronden te selecteren. Iets wat die eigenzinnige lui sowieso doen (zie vorige post).
Enne: rustig blijven schrappen dus, hè? Knapt je tekst echt van op, hoor, van herschrijven waarbij je stevig in durft te grijpen!
Ja, dat is allemaal heel verstandig wat je daar zegt, en ik juich elke nuancering toe, maar dan wil ik daar toch graag even bij opmerken dat je voor elke nuancering een beetje ruimte nodig hebt.
Dat ‘schrijven is schrappen’ iets anders is dan het advies bondig te zijn ben ik graag met je eens, maar ik zou de mensen de kost niet willen geven die dat wel vinden, en dat komt allemaal door die onzinnige mantra die van een leuke paradoxale uitspraak verworden is tot een blinde vuistregel en zo langzamerhand tot een voorschrift. Dat is natuurlijk niet de bedoeling!
Iedereen die het zogenaamd eens is met de uitspraak beargumenteert dit met een omstandige uitleg die erop neerkomt dat schrijven een complex proces is. Prima, maar dat is dus lijnrecht het tegenovergestelde van de uitspraak ‘schrijven is schrappen.’
Herschrijven en stevig durven ingrijpen is ook al iets anders dan schrappen. Tenzij je daarbij weer gaat uitleggen dat schrappen zelf een complexe handeling is.
Hoe je het ook wendt of keert, je komt er niet onderuit: je kunt in het schrijfonderwijs of taaladvies niet zo veel tekst schrappen dat je alleen de aanwijzing ‘schrijven is schrappen’ overhoudt: je hebt altijd meer tekst nodig.
Uhm, ik geloof dat ik precies hetzelfde beweer, toch? Ik bedoel: ik snap niet precies waar je tegen ageert. Ik ben toch echt de laatste die zou willen zeggen dat je schrijven zou kunnen reduceren tot een simpel regeltje, zoals ‘schrijven is schrappen’ en meer van die ‘mantra’s’. Zelfs in de blogpost heb ik het nog over het balanceren van allerlei mogelijk tegenstrijdige principes, en zie bijvoorbeeld ookhttp://tekstblad.nl/artikel/moetens-en-mag-niets
Maarre… simplificeringen over schrijven alom, toch heb ik echt nog nooit ergens horen beweren dat schrijven _alleen maar_ schrappen is. Dus daartegen strijden komt op mij over als windmolengevecht.